Lees hier het verslag van Marja. Long, but worth the read!
De zaterdag ervoor hadden de jongens als eerste contact gelegd door bij de Amish groenten te gaan kopen. Zij vroegen toen naar een kerkdienst. Ze moesten mee om in de Bijbel (Pennsylvania Dutch) te lezen en toen dat lukte mochten we de volgende dag komen...
Ook al is ’t zondag, we gaan er gewoon om 7 uur ’s morgens uit. Rustig ontbijten en dan klaarmaken voor een Amish kerkdienst. De dames proberen zich op hun deemoedigst aan te kleden. Zo hier en daar wordt nog een sjaal of petje opgedoken. Twee volgeladen auto’s rijden al snel achter een stuk of vier koetsjes. Ja… dit is de goede weg. Laten we er maar achter blijven rijden. Het is net alsof we in een andere wereld zijn beland… We komen bij een boerderij met grote schuren. De koetsjes worden geparkeerd, de Amish verzamelen op het erf en in het huis. Waar laten wij onze ‘big’ cars? We stappen de auto uit en worden als groep gelijk van elkaar gescheiden. De naam van de familie Kauffman klinkt bekend in de oren en we zijn gelijk welkom. Mannen in zwarte pakken met strohoeden, dikke pony’s en baarden staan in een lange rij op het erf. De jongetjes staan om hen heen. Onze mannen sluiten zich daarbij aan met hun gekleurde shirts, hippe koppies en blootshoofds. De dames gaan het huis binnen waar de getrouwde (!) vrouwen verzamelen. We worden van alle kanten bekeken. De vrouwen dragen witte mutsjes en een wit schort over een blauwe/groene jurk. Ze lijken allemaal op elkaar. De meeste vrouwen zijn moeder en sjouwen met hun kinderen. De kleintjes lopen op blote voeten. De haartjes van de meisjes worden nog eens nauwkeurig bekeken en vastgezet. Zo hier en daar wordt nog een luier verschoond… Het is gezellig. Er worden gelijk allerlei dingen uitgewisseld. Waar we vandaan komen. Waarom we interesse in de kerkdienst hebben. Hoe oud we zijn, enzovoort. Echte ‘old mades’ zijn we! Het huis ziet er sober en eenvoudig uit. Er is veel hout. Toch ziet de keuken er netjes uit. Op het aanrecht staan allerlei potten ingemaakte groentes en jam klaar. Ook valt ons op dat er stopcontacten zijn. Mevrouw Kauffman vertelt dat ze in dit district iedere twee weken een dienst hebben. In totaal zijn er in dit district 37 families aangesloten. De verwachting is dat er in de schuur, waar de kerkdienst gehouden wordt, straks ± 200 mensen zitten. De zondag dat ze zelf geen dienst hebben, kunnen ze op bezoek bij een ander district.
De stoet komt in beweging. Wij mogen achter een paar oude vrouwtjes aan. Achter ons stroomt het huis met vrouwen en kinderen leeg. Achter de raampjes gluren Amishkoppies naar ons. In wandelpas loopt de stoet naar de schuur. Het heeft iets. Iets gezelligs en onwerkelijks. In de schuur ligt stro op de vloer. Er staan verder allemaal rijen met banken en ook wat stoelen. De kerkenraad (wat oudere mannen met zwarte pakken en strohoed) zit al klaar om iedereen een hand te geven. Willen ze van ons ook een hand? Weten ze wel dat wij komen? Wat is de gewoonte? Uiteindelijk toch maar doen…wat een slappe handjes… De 4 dames van onze groep krijgen aan de kant van de vrouwen wat stoelen aangewezen. We hoeven dus niet op een bank te zitten. We zitten op de één-na-achterste rij. Daar komen de mannen binnen, zij moeten recht tegenover de vrouwen gaan zitten. Zo zit je elkaar de hele dienst aan te staren… Onze mannen zitten wel op een heel voorname plaats…naast de kerkenraad! Als laatste komen de vrijgezelle meiden en de vrijgezelle jongens binnen. Ja, ja…na de dienst kwamen ze erachter dat wij op de verkeerde plaats zaten…”zijn jullie allemaal nog vrijgezel dan?” Vlak voor de dienst begint, geven alle mannen hun strohoeden door. Die liggen op 1 grote stapel en wachten na de dienst op misschien dezelfde, misschien een andere eigenaar!!! Liedbundels worden uitgedeeld. Het is nu ongeveer 9 uur. Het Pennsylvania Dutch is toch wel heel anders dan ons Duits. Er valt wat te volgen, maar het blijkt lastig. Het zingen begint. Eén man zet in en zingt telkens het eerste woord van een regel. De rest van de regel wordt door iedereen meegezongen. Het klinkt heel anders, al lijkt de wijs na verschillende versjes weinig van elkaar te verschillen. De kinderen zingen de versjes niet mee. Na ongeveer een half uur (7 versjes later) is het zingen klaar. De eerste preacher begint te preken. Hij humt veel en komt er moeilijk uit. De aandacht van de toehoorders is niet echt optimaal. Ondertussen lopen moeders met baby’s er regelmatig uit. Soms staat een moeder op en geeft het kind aan de overkant af bij haar man, andersom gebeurt het ook. Moeders met kinderen toveren van alles uit hun mandje tevoorschijn om hun kind zoet te houden: luiers, een Engels dierenboekje, speelgoed, zoute stengels, enzovoort. Opeens komt iedereen overeind en hups, daar zitten we allemaal op de knieën in het stro om te gaan bidden. Na het bidden willen we omdraaien, maar nee, we moeten eerst nog omgedraaid blijven staan terwijl er uit de Bijbel gelezen wordt. Na nog zo’n sessie: zingen, preken en bidden is de kerkdienst afgelopen. Een kerkdienst van ruim 3 uur!
Als de dienst is afgelopen worden we uitgenodigd om de 'snack' mee te eten. Weer gescheiden, de vrouwen in het huis en de mannen in de schuur. De kerk wordt omgebouwd tot eetzaal. Bij de mannen dienen de vrijgezelle meisjes het eten op. Bij de vrouwen is er eerst een hele wachtrij voor de wc. Vrouw Kauffman regelt het wel even. Wij (de dames) mogen aan de tafel komen zitten, tegenover wat oudere vrouwen. Een aantal andere vrouwen kan er ook nog bij. De andere vrouwen moeten blijven staan. Iedereen bidt stil voor zichzelf. Er is van alles te eten. Alles is zelfgemaakt: brood, jam, kaas, pindakaas, smeerkaas, augurken, appeltaart en boter. Het smaakt goed! Je moet alleen niet verlangen dat deze vrouwen om hun gasten denken: de messen worden steeds afgelikt en vervolgens weer in de potjes gestopt. Wel mooi om te horen hoe ze alles zelf verbouwen en bewerken. We worden behoorlijk uitgehoord. Later blijkt dat de jongens ook zulk soort gesprekken hebben gevoerd in de schuur. Regelmatig gaat het over trouwen en kinderen krijgen. Naast Linda zit een vrouw van 28 jaar. Jong! En toch al vanaf haar 21ste getrouwd en nu 6 kinderen! Een andere vrouw is 34 jaar en heeft 8 kinderen. Druk hoor, maar voor hen is dat normaal. Na het eten helpt Linda mee met afdrogen, er hangt een leuke ontspannen sfeer. Al onze namen en adressen willen ze graag hebben. Ook van de jongens, en dat vergunt Willian en Marja even toegang tot het bolwerk van de mannen. We staan een poosje buiten op de veranda. Als het gaat over het zingen, vragen ze of wij wat voor hen willen zingen. Met z’n vieren zingen we psalm 25. Veel vrouwen en kinderen komen om ons heen staan om te luisteren. Ze vinden het mooi. Wij krijgen er gewoon kippenvel van… Als de jongens later aankomen, zingen we met z’n allen nog psalm 134. Mark vertaalt het derde vers. Er wordt goed geluisterd. Dan moeten we echt gaan… we zwaaien en stappen in onze ‘koetsjes’ om naar de camping te gaan. We rijden nog achter een paar koetsjes waarin een aantal jongens zitten die de vrijgezelle dames naar huis mogen brengen…mooie plaatjes worden nog geklikt. Als we op de camping aankomen, zijn we gewoon helemaal van slag. We praten en praten en iedereen moet een beetje ontladen. Supergezellig! Willian leest ’s avonds nog een meditatie en daarna eten koken. Soepje met roerei, gevuld met verse groenten van de Amish! Nog leuk om te onthouden: - Meisjes trouwen meestal op hun 21ste jaar, jongens als ze 22 zijn. - Kinderen lopen op blote voetjes, vrouwen doordeweeks ook. - Meisjes dragen een wit overschort, zolang ze niet getrouwd zijn. - De Amish hebben een eigen schooltje. Leerkrachten volgen geen studie. Ze zingen op school ook Engelse liederen.
Maandag 27 juli 2009
Het wordt in ieder geval een leuk bezoek vandaag, want we zijn uitgenodigd om op de boerderij bij de familie Kauffman te komen kijken. Het is schitterend weer en om 7 uur kruipen we onze tentjes uit. Hup, even de tenten opvouwen, brood smeren en water koken.
Om ongeveer 8.45 uur gaan we richting de familie Kauffman. We rijden door een dorpje en gaan dan links de weg af. Direct zien we een bobbycar met twee Amishjongetjes erin. We rijden al tussen het maïsveld van de Kauffmans door. Alles ligt er even schitterend en mooi bij. Een witte farm tussen de heuvels. De was wappert een aantal meters boven de grond. Ze zijn de shop aan het uitstallen: maïs, meloenen, uien, tomaten, bonen, perziken, komkommers, nectarines, enzovoort. Iedereen helpt mee. De dochters zijn in het stalletje bezig. In het stalletje staat een bedje, waarin een kleintje zich zoet houdt. Een ander ventje kruipt er even later bij. Helaas mogen we geen foto’s van de mensen zelf maken. We hebben afgesproken dat Nico als enige een camera om zijn nek hangt. Zo kan hij toch nog mooie plaatjes schieten. Nu vrouw Kauffman op blote voeten loopt, snappen we waarom ze op zondag van die brede schoenen aan had. Al die vrouwen zullen wel zulke brede voeten hebben…dat krijg je als je altijd barrevoets gaat. We wisselen weer allerlei dingen uit. Ook zingen we twee psalmen voor hen: psalm 100 en psalm 136. Zij zingen daarna psalm 136 voor ons. Wat apart om dan te merken dat je hetzelfde zingt! Ook voor dit gezin moet dat een eyeopener geweest zijn. Op de vraag of ze ook quilts verkopen, worden ze helemaal enthousiast. Natuurlijk en we mogen mee naar boven! Het huis ziet er netjes uit. Het is er wel eenvoudig, maar alles is er. Er hangen in de slaapkamer prachtige zelfgemaakte quilts. Wij kopen een wat kleiner formaat: pannenlappen. Het wisselgeld willen ze niet houden. Daarom stopt vrouw Kauffman er bij de boodschappen nog snel een paar potjes jelly bij. Dan wordt het tijd om adressen uit te wisselen en afscheid te nemen.
Met dank aan Marja voor het verslag en aan Nico voor de foto's.
1 opmerking:
daar had ik wel bij willen zijn!
Een reactie posten