Over de Niger naar Timboektoe

Een reisverslag van reisleider Rick de Landmeter

In één of andere reisgids kwam ik een treffende uitspraak tegen die denk ik geheel van toepassing is op de wijze van reizen die Avanta voorstaat; you’ll probably find out that the lower your budget, the more integration you’ll have with the locals and the richer your cultural experience will be! Vasthoudend aan dit principe is er maar één mogelijkheid om naar Timboektoe af te reizen; per public pinasse over de Niger.

Onze tassen gaan aan boord (links is ‘onze’ boot)

Met het ontvangen van de tickets kreeg ik één zekerheid; we gaan naar Timboektoe. De rest blijft een vraagteken. Vragen als; wanneer vertrekken we, wat en wanneer krijgen we te eten, wie en hoeveel gaan er mee, waar ga we slapen en naast wie, wanneer komen we aan en gaan we het überhaupt halen gezien de staat van de boot?

Toiletteren op de reling
Een erg urgente vraag openbaarde zich al vrij snel na vertrek; waar is het toilet? Verrassend genoeg kwam daar al vrij snel antwoord op. Een vrouw nam plaats op de reling, trok haar rokken omhoog en met een grijns op haar gezicht verrijkte ze het rivierwater met haar behoefte. Enigszins verward keken we elkaar aan en iedereen dacht hetzelfde; hoe ga ik dit straks doen?

Zwemmen in de Niger

De pinasse is een houten boot van zo’n 35 meter lang, 3 meter breed en volgestouwd met zakken rijst, couscous, tafels, stoelen, tv’s, radio’s, dvd-spelers, Malinezen en wij dus. Ongelofelijk hoeveel er in een dergelijk bootje past. De overtreffende trap van overvol wordt hier zichtbaar, sterker nog; we maken er deel van uit.

Zicht op de keuken in onze pinasse

Het is rond het middaguur als we vertrekken. We zitten onder een afdak met daarop een lading vracht, maar goed beschermt tegen de hete zon. We hebben een eigen compartiment van 2 bij 3meter dat we moeten delen met nog 3 andere reizigers. Gezien de ruimte die de Malinezen hebben mogen we niet klagen. Zo rond 1630u is de ergste hitte voorbij en klimmen een paar van ons het afdakje op om te genieten van de omgeving. Dankbaar worden vrijwel direct onze vrijgekomen plekken ingenomen. Er worden wat kolenzakken verplaatst zodat we op het afdak kunnen zitten. Langzaam zakt de zon weg en er valt een zacht licht over de rivier. Vlak naast de boot steekt een eenzaam nijlpaard verveeld z’n kop boven water om daarna weer geruisloos weg te zakken in het water.

Eten uit een teil
Niet veel later worden we geroepen voor het eten. We hebben aardig trek dus opgetogen laten we ons naar beneden zaken. Eenmaal ‘binnen’ wordt wat ruimte gemaakt en krijgen we een blauwe afwasteil voorschotelt en een Malinese vrouw gebaard ons te eten. Vertwijfeld wachten we af waar tenminste het bestek blijft maar dit is het: een teil met rijst en wat stukjes vis. We kijken om ons heen en krijgen wat bemoedigde knikjes van Malinezen om ons heen. Na de handen grondig te hebben gereinigd met handgel steekt een enkeling z’n hand in de teil en begint de rijst in z’n handen te kneden. De anderen kiezen toch liever voor oud stokbrood van de vorige dag. Na een paar happen geven we de teil snel door aan de volgende. Kennelijk hebben zij er minder moeite mee want gulzig graaien ze in de bak en laten het zich het hoorbaar goed smaken.

De blauwe teil...

We klimmen weer naar ons plekje op het afdak. Inmiddels is de zon helemaal onder en heeft de maan het over genomen. Het schijnsel van de maan, versterkt door duizenden sterren, geeft de rivier iets mystieks. We wachten tot de pinasse aan zal meren zodat we de tent op kunnen gaan zetten. Maar als we tegen middernacht nog niet zijn aangemeerd is het voor ons vrij duidelijk dat we de nacht zullen moeten gaan doorbrengen in ons compartiment van 2 bij 3 meter op de zakken met rijst en couscous. Onze Malinese vrienden hebben kennelijk minder moeite met in slaap komen. Eensgezind leggen ze hun benen en eeltige voeten over ons heen waarop wij ze ietwat geërgerd ‘terugduwen’ naar de rechtmatige eigenaar. Onbegonnen werk en uiteindelijk zit er weinig anders op dan dit te accepteren.

Ons 'compartiment'

Filosoferen
De volgende ochtend beginnen we met ontbijt en jawel, dezelfde teil, opnieuw met rijst dient zich aan. Ditmaal geen vis maar kleine stukjes kip. Drie maal per dag komt de blauwe teil langs. De biscuitjes raken op met als gevolg dat we steeds meer zijn toegewezen op de rijst. Gelukkig stoppen we regelmatig bij kleine dorpjes. Zodra we aanmeren en het anker uitgaat stroomt het water vol met vrouwen en kinderen die allerlei etenswaren aanbieden; variërend van fruit tot pinda’s en geroosterde vis. ’s Middags is het op z’n warmst en doden we de tijd met het spelen van spelletjes, het filosoferen over de verschillen tussen hoe mannen en vrouwen denken en mijmeren verder over het leven. Zelf heb ik wat foto’s van mijn gezin en Nederland in het algemeen meegenomen. Nieuwsgierig en vooral belangstellend buigen ze zich over de foto’s en ik vertel ze enigszins trots over mijn gezin. We beginnen ons steeds vertrouwder te voelen en er ontstaat een soort van band met deze mensen.

Foto's van het thuisfront

Een welkome aanvulling op de rijstmaaltijd

Storm
Zo tegen 1630u klimmen we weer op ons plekje boven op het dak en genieten van het uitzicht. Vlak voor ons steken honderden koeien de rivier over, aangemoedigd door kleine jongens die zwemmend tussen de koeien hen de goede richting op sturen. Ondertussen begint de wind aan te trekken en donkere wolken komen onze kant op. Het is regentijd en het ziet er naar uit dat we een flinke bui gaan krijgen. De ‘bemanning’ besluit om voor anker te gaan op een beschutte plek. We besluiten gelijk van de gelegenheid gebruik te maken om naar het toilet te gaan. De bui komt echter snel dichterbij en de wind neemt een grote hoeveelheid zand en stof met zich mee. Gelaten zitten we onder het afdakje met de plastic zeiltjes naar beneden gerold. Het zeil klappert door de wind en het stof dringt overal door naar binnen. Gelaten laten de Malinezen het over zich heen komen. Niet veel later is het ergste voorbij en er wordt besloten om hier te overnachten. Enkelen van ons houden het echter niet meer uit op de boot en besluiten buiten te gaan slapen. Weliswaar in de buurt van de boot want je weet nooit wanneer ze gaan vertrekken. Zo rond een uur of 5 wordt ik wakker van monotoon gezang van mannenstemmen om me heen. Ik licht mijn fleece-deken een beetje op en zie dat ik omringt ben door Malinese mannen met hun gezicht richting het oosten. Met gepast respect blijf ik liggen tot de laatste zijn gebed heeft afgerond.

Onze pinasse, de ochtend na de storm

Boze geesten
Eenmaal onderweg besluit ik om koffie te gaan maken voor de groep. Via de reling, vastgrijpend aan de vastgebonden vracht, werk ik me naar de keuken. De keuken bestaat niet meer dan uit een vuurtje, enkele pannen, een pollepel en de blauwe teil. Ik vraag om wat gekookt water en de vrouw gaat direct aan de slag. Ik heb geen beker bij me dus snij een plastic fles door de helft. Niet veel later klauter ik behoorlijk zelfingenomen terug naar ons onderkomen. Plots laat één van de touwtjes los waar ik aan vast hield en ik val achterover de Niger in. Ik baal behoorlijk van de lekkere koffie die daarbij verloren gaat maar onder de Malinezen ontstaat min of meer paniek. De boot draait snel bij en ik ben zo opgepikt. Nog nagenietend van de koude douche en het commentaar vanuit de groep ben ik toch nieuwsgierig waar die consternatie vandaan kwam. Ik vraag het aan een Amerikaanse student die het Bambara machtig is. Ze legt me uit dat de zwarte rotsen, die niet veel verder uit het water steken beheerst worden door boze geesten en dat men bang was dat ik daar naartoe gezogen zou worden.

Uitdelen van felbegeerde lege waterflessen

Zo rond de middag meren we aan bij een dorpje en het lijkt erop dat we hier wel even blijven liggen. Een aantal Malinese mannen gaan het dorp in en gaan op bezoek bij de “Chef de Village” om thee te drinken. Overal om ons heen springen kinderen vrolijk het water in om te zwemmen. Het koele water is erg aantrekkelijk en we besluiten direct om dit voorbeeld te volgen. Gewapend met shampoo en douchegel duiken we hen achterna en genieten van deze uitermate verfrissende aangelegenheid.

Hoe meer we Timboektoe naderen hoe meer we ons gaan thuis voelen op de boot. We laten ons de rijst goed smaken en voelen ons steeds meer thuis tussen de Malinezen. We stoppen echter steeds vaker bij dorpjes om afscheid te nemen van onze medereizigers. Uiteindelijk, na bijna 4 dagen en 3 nachten bereiken we Timboektoe, een gouden ervaring rijker!